Vrijwilligers Rotta snoeien hoogstamfruitbomen in De Groenzoom

Afgelopen week herleefde een oud ambacht in de Groenzoom: het snoeien van hoogstamfruitbomen. Vrijwilligers van de natuurwerkgroep van Rotta gingen enthousiast met snoeischaar en zaag aan de slag.

02-03-2023

Bij de inrichting van de terreinen in De Groenzoom is enkele jaren geleden een boomgaard met hoogstamfruitbomen aangelegd, ongeveer 100 appels en peren en enkele (sier)kersen. De beheerder van De Groenzoom, Cor Noorman, zocht hulp van vrijwilligers bij het onderhouden van de boomgaard. Hij heeft de natuurwerkgroep van Natuur- en Vogelwacht Rotta gevraagd om het snoeiwerk van de nu nog jonge bomen te verzorgen. Al snel meldden zich zeven geïnteresseerde vrijwilligers. Nu is de groeiwijze van hoogstamfruitbomen heel anders dan knotwilgen en dat geldt ook voor de snoeiwijze. Om de vrijwilligers op hun taak voor te bereiden hebben zij vooraf instructie gekregen van Henk, zowel theorie als praktijk. Ook zijn speciale pluk-/snoeiladders besteld en goed snoeigereedschap. Afgelopen woensdag is na een korte instructie ter plekke het snoeien begonnen. Als eerste is van belang om te weten welke soort fruitboom je gaat snoeien: is het een appel, een peer of een kers? In de winter snoeien we nl. alleen appels en peren; kersenbomen krijgen een zomersnoei, meteen na de oogst. Vervolgens kijk je naar de conditie van de boom en hoe de kroon zich tot nu heeft ontwikkeld. Daarna ga stapsgewijs snoeien, eerst dood hout, beschadigde en kruisende of naar binnen groeiende takken verwijderen. Het doel is dat de fruitbomen in de komende 10 – 20 jaar zich evenwichtig gaan ontwikkelen, dus zowel goed groeien als vrucht gaan dragen. In tweetallen gaan de snoeiers aan de gang om het geleerde in de praktijk te brengen. Rien is een ervaren fruitsnoeier en toonde zijn belangstelling. Na even te hebben toegekeken pakte ook hij een snoeischaar en hielp mee. Na enkele uren snoeien zijn we goed opgeschoten tot over de helft van de boomgaard. Voor allen was het een leerzame ervaring en volgende week maken we de klus af.

Zo’n traditionele boomgaard met hoogstamfruitbomen is heel waardevol, niet alleen landschappelijk en cultuurhistorisch, maar is zeker ook ecologisch van grote betekenis. Hoogstamfruitbomen oefenen door hun rijkdom aan bladeren, bloemen en vruchten een grote aantrekkingskracht uit op veel dieren. Er komt een grote verscheidenheid aan insecten in voor. Verder vormen de boomgaarden een goed jachtgebied voor diverse vleermuis- en vogelsoorten. In een open polderomgeving is een boomgaard met volgroeide fruitbomen een goed alternatief voor een bosperceel. Daarnaast komen in oudere bomen vaak holtes voor waar o.a. steenuilen, duiven, spechten en andere holenbroeders kunnen nestelen. De geschiedenis van dit type boomgaarden gaat ver terug in de tijd. Al sinds de Middeleeuwen waren er in Zeeland, Zuid-Holland, Zuid-Limburg en rond Utrecht al wat boomgaarden waar fruit werd gekweekt voor de handel in de steden. Na de vijftiende eeuw verschenen boomgaarden rond boerderijen in het hele land. Deze boomgaarden bestonden uit verschillende fruitsoorten. De fruitbomen waren ook hoogstambomen en hadden een ondergroei van gras die als weide voor het vee diende. Tegenwoordig zijn er veel minder hoogstamboomgaarden dan tot de jaren zestig van de vorige eeuw. De laatste jaren worden veel nieuwe, kleinere boomgaarden voor hoogstamfruit aangelegd vanuit een herwaardering van het landschap. Fruitproductie is daarbij meestal een nevendoel. Cruciaal voor de ontwikkeling van deze boomgaarden is dat het snoeien van de bomen in de jeugdfase op een goede manier gebeurt. Met elkaar zorgen we zo ervoor dat De Groenzoom een mooie boomgaard rijker is.

Tekst: Henk Starink